Gukguk Kuşu) ( Kuku kinci) Öttü. Tohumların Tarlaya ekim zamanıdır.
Nuriye Günaydın
Yöreye Nisan Mayıs aylarında gelen ve yaz sıcaklarında ayrılan göçmen bir kuş; guguk kuşu:
Sabahtan başlayarak ve özellikle kuşluk vaktine kadar hiç durmadan kukku-kukku diye öter dururlar, öğle sıcaklarının artması üzerine bu ötüşler seyrekleşir, hatta son bulurdu”
Doğu Karadeniz’de Lazlarda bizim kültürümüzde kuku kinçi yani (gukguk kuşu) bağırmadan tohum toprağa verilmezdi .
Bu kültür başka yörelerde var mı bilmiyorum.
Kuku kuşu göçmen kuşlardandır.
Sıcaklar başlayınca güneyden göç ederek memleketimize gelirler.
Kuku'nun gelişi sıcaklığın yani ilkbaharın habercisi olarak bilinir.
Bide kuku kuşunun diğer kuşlardan ayıran bir özelliği ötme şekli. Benim çocukluğumda kuku kuşunun ötmesi çok hoşuma gider dikkatimi çekerdi..
Çay bahçelerinde çay biçerken tarlada” kuku kuku” diyerek bağırdığında sesin geldiği yöne doğru ağaç dallarında merakla onu görmeye çalışırdım.
Kuku insanlara çok görünen bir kuş değil.
Kuku’yu geçmiş yıllarda daha çok görmeme duymama rağmen, günümüzde çay tarlaları açılması ağaçların azalmasından mı bilmiyorum şimdi uzun zamandır kuku kuşunu ne duydum nede gördüm.
Çaydan önce yöremizde evlerin etrafında çok fazla çeşit çeşit meyve ağaçları olurdu.
Genelde erken sabah saatlerinde evlerin yanındaki meyve ağaçlarında Kuku kuşu tüneyerek bağırırdı.
Bide büyükler çocuklara “kuku sabah erkenden bağırmadan kalkıp bir lokma yemezsen kuku seni yener” denilirdi.
Kuku bağırmadan önce bir lokma çocuklara yedirilirmiş.
Çocukların erken kalkmalarını teşvik amaçlı uydurulmuş bir kültür olduğunu düşünmüşüm, yada batıl bir inançta olabilir.
Rahmetli annemden hatırlıyorum Lazca derdi ki kuku dokiyu (gukguk bağırdı) tohumu toprağa verebiliriz. Şimdiden sonra olur derdi.
Eğer kuku kuşu bağırmadan toprağa ekilirse tohumlar olgunlaşmaz, soğuktan çürürmüş. İlkbaharın habercisi kuku kuşu olurdu.
Kendi kendime yıllar öncesine gittim.
Takvimlerin olmadığı dönemlerde baharın habercisi olarak kuku kuşunu görmeleri yılların deneyimi gözlemleri sonucu öğrenilmiş benimsenmiş bir kültür olarak doğmuştur..
Bu yazıyı yazmak nereden aklıma gelip yazdığımızda anlatmak istiyorum.
Bu sene köydeyiz bilindiği gibi korona salgın hastalık yüzünden İstanbul’a gidemedik.
Bende bostanıma bir şeyler ekmek istedim.
Erken mi acaba diye etrafıma sorduğumda biri bana erken değil annem kukunun sesini duydu koyabilirsin deyince, duygulandım, heyecanlandım yıllar öncesine çocukluğuma hatta daha ileriki yıllara gittim.
Rahmetli Annemde bu lafı çok söylerdi.
Lazca
Kukuk dokiyuda ordo varon ntasi artuk hus didven..
Türkçesi -
Gukguk bağırdı erken değil tohum artık şimdi ekilir.
Kültürler, gelenekler, inançlar yaşanılmış deneyimler sonucu oluşur kuşaktan kuşağa aktarılır.
