Türkiye'de böbrek ve karaciğer naklinin önderi, bilim insanıProf. Dr. Mehmet Haberal 29 Ekim 1944 tarihinde Rize’nin Pazar İlçesinin, Şubaşı (Haçapit) köyünde doğdu.
1954 yılında Zonguldak Gazi İlkokulundan sonra 1961 yılında Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi'nde orta ve lise öğrenimini tamamladı.
1967 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olan Mehmet Haberal, 1971 yılında Genel Cerrahi Uzmanı oldu. Daha sonraki yıllarda Galveston, Teksas'da Shriner'sYanık Enstitüsünde ve John Seally Hastanesinde fellow(deneyimli meslektaşlarla birlikte çalışmak) olarak çalıştı.
Prof. Dr. Mehmet Haberal; 1974 ve 1975 yıllarında Colorado Üniversitesi Tıp Fakültesi Transplantasyon Merkezinde fellowolmak üzere 1 Ocak 1974'den 30 Haziran 1975'e kadar çalıştı. Aynı yıllarda Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahı Bölümüne bağlı olarak Yanık ve Transplantasyon Ünitesi'ni kurdu.
3 Kasım 1975 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Bölümü'nde, Türkiye'de ilk kez annesinden 12 yaşındaki bir çocuğa, akrabalar arası böbrek naklini gerçekleştirdi.
1976 Hacettepe Üniversitesi Genel Cerrahi Doçenti olan Mehmet Haberal, 10 Ekim 1978'de Avrupa Transplantasyon Birliği'nden (Eurotransplant) sağlanan ölü böbrek ile Türkiye'de ilk defa kadavradan böbrek transplantasyonununu gerçekleştirdi.
Alanında birçok ilke imza atan Mehmet Haberal, 2238 sayılı "Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli"yasasının hazırlanıp, 3 Haziran 1979'da yürürlüğe girmesine de öncülük etti.
Prof. Dr. Mehmet Haberel, Eylül 1980'de “Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı”'nı kurdu. 2 yıl sonra Mart 1982'de, Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı'na bağlı “Hemodiyaliz Merkezi”'ni açtı.
Mehmet Haberal Hoca, 8 Aralık 1988'de Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Türkiye'de ilk kadavradan karaciğer naklini gerçekleştirdi.
1990 Ekim ayında ise “Türkiye Organ Nakli Derneği”'ninkurucu üyesi ve ilk başkanı oldu.
Alanında birçok ilk gibi 1990 yılı 15 Mart'ında Kuzey Afrika, Ortadoğu, Avrupa ve Türkiye'de ilk kez çocuklarda canlıdan segmental karaciğer naklini gerçekleştirdi.
24 Nisan 1990'da Dünya'da ilk kez yetişkinlerde canlıdan segmental karaciğer naklini gerçekleştirdi. 16 Mayıs 1992'de Dünya literatüründe ilk kez yapılan bir uygulamayla aynı vericiden, aynı anda hem kısmi karaciğer naklini, hem de böbrek naklini gerçekleştirdi.
1992 Nisan ayında "New York Academy of Sciences" üyeliğine seçildi.
Prof. Dr. Mehmet Haberal, 14 Eylül 1993'de Türkiye’nin ilk vakıf üniversitelerinden olan “Başkent Üniversitesi”'ni, Türkiye Organ Nakli ve Yanık Tedavi Vakfı ve Haberal Eğitim Vakfı'nı,1999 yılında ise Orta Doğu Yanık ve Yangın Afetleri Derneği'ni kurdu.
Prof. Dr. Mehmet Haberal, Dünya Yanık-Tedavisi camiası tarafından ve bilim çevrelerince tanınan çok önemli ve başarılı bir bilim insanıdır. Bu nedenle, Dünyanın çeşitli ülkelerinden, bilim kurullarından ve üniversitelerden kendisine unvanlar ve ödüller verilmiştir.
Eylül 2006'da ISBI (International Society of Burn Injuries/ Uluslararası Yanık Derneği)'nin Brezilya'daki Uluslararası Yanık Kongresinde bu kuruluşa başkan seçilmiştir.
İngiltere Kraliyet Tıp Ödülü dünyada ilk defa kazanan Prof. Dr. Mehmet Haberal, Japonya'da yapılan kongrede dünya organ nakli derneği başkanı seçilmiştir.
2010 yılında ise Amerikan Cerrahlar Koleji tarafından şeref üyeliğine seçilmiştir.
Elsevier Yayınevi tarafından Şubat 2013 tarihinde yapılan araştırmaya göre Prof. Dr. Mehmet Haberal, "Transplantasyon" alanında bilimsel yayında Türkiye'de birinci, dünyada ise ikinci sırada yer almıştır.
Haberal Hoca dünyanın çeşitli ülkelerinden verilen birçok ödülünde sahibi olmuştur.
Bu ödüllerden bazıları şunlardır;
Atina Akademisi tarafından “Yüksek Şeref Ödülü”, Kuveyt Sağlık Bakanlığı "Ömür Boyu Başarı Ödülü",Amerikan Cerrahlar Koleji Uluslararası Yardımseverlik (Philanthropy) Ödülü, Sedat Simavi Vakfı Sağlık Bilimleri Ödülü, İhsan Doğramacı Aile Sağlığı Vakfı Ödülü, Dünya Transplantasyon Derneğinin Roma'daki kongresinde "Milenyum Madalyası.”
Dünya Transplantasyon Derneği tarafından verilen; Organ nakli alanında üstün bir etkiye sahip olan seçkin araştırmacılar ödülünün 2024 yılındaki sahibi Prof. Dr. Mehmet Haberalolmuştu
Türk Bilim insanı olarak Prof Dr. Mehmet Haberal’ın aldığı bu başarı ödülünün dernek tarafından yapılan açıklaması şöyleydi;
“Alanında Üstün, iyi bilinen Prof. Haberal Türkiye'de Ortadoğu'da ve Orta Asya'da böbrek ve karaciğer nakli önderliği yapmıştır. Çalışmaları önemli Sağlık Hizmetleri alt yapısına ve yasal çerçevelere katkıda bulunarak binlerce hayatı kurtarmış ve organ nakli konusunda ileri düzeyde tıbbi uygulamalar oluşturmuştur.”
Prof. Dr. Mehmet Haberal aynı zamanda 24. dönem Zonguldak milletvekili olarak TBMM’de görev yapmıştır.
Haberal Hoca, erdem, emek, irfan ve ahlak gibi kavramları hayatının merkezine almış ve bu duyarlılıklarla yaşamış bir insandır. Türk Milletinin değerleri yanında, sanatı, edebiyatı, müziği, kendisinin hayat felsefesini oluşturmaktadır.
Bilme ve hizmet etme duyarlılığı yanında kültüre ve geleneğe sahip çıkma duygusu hayatının her merhalesinde Prof. Dr. Mehmet Haberal’e yol arkadaşı olmuştur.
Bazen bir ameliyat vesilesi ile hastasını iyi eder, bazen Rize’nin çok sevdiği yaylalarında hemşerileriyle birlikte tulum eşliğinde horon oynar, türkü söyler, bazense bahçeye girer elini toprağa değdirir.
Bir röportajında şunları söylemişti Haberal Hoca;
“Özellikle organik tarım ve hayvancılık, Türkiye’nin milli güvenlik sorundur. Hangi çağda yaşarsak yaşayalım tarımdan vazgeçemeyiz. Aksine nüfus artışı devam ettikçe, iklim şartları değiştikçe tarım daha çok önem kazanıyor…”
Başkent Üniversitesi ve Hastanesinin kurucusu Prof. Dr. Mehmet Haberal'ın, organ nakli alanındaki öncü çalışmaları, bugün ve yarınlarda da bu alanda çalışacak olan bilim insanlarına ilham verip yol göstermeye devam edecektir.
İnsanlara yaşarken vefa göstermek duygu ve düşüncesiyle, kaleme aldığım “Kızılelma’nın Hikâyesi” isimli kitabımızda kıymetli hocamıza yer verdiğimiz bu makaleyi, kitap çıkmadan önce okuyucu ile paylaşmak istedim.
