Rize'nin Pazar ilçesinde, demircilik mesleğinin son temsilcisi olarak 58 yılını ocak başında geçiren 73 yaşındaki Ali Rıza Aykanat, işyerinin yıkılmasıyla mesleğine veda etti. Pazar Demokrasi Meydanı'nda duygularını dile getiren Aykanat, "Ömrüm bu işlerde bitti. Demir cilik Pazar'da bitti, kıyamete kadar da olmaz" sözleriyle bölgeye ait bir kültürün yok oluşunu anlattı.
Babadan Oğula Aktarılan Bir Ömürlük Meslek
Pazar Yücehisar Köyü'nden olan Ali Rıza Aykanat, demircilik mesleğine olan bağlılığını ve tecrübesini babasından miras aldı. Babasının 1940'lı yıllarda çırak ve kalfa olarak başladığı bu zorlu mesleğe, kendisi de henüz 16 yaşındayken, 1967 yılında "Bodaçari" bölgesi ve Lamgoaltı'nda başladı.
Lise mezunu olan Aykanat, 2006 yılında Pazar Çay Fabrikası'ndan emekli olmasına rağmen asıl tutkusu olan demircilikten kopmadı. İlk sermayesi olmadığı için uzun yıllar yevmiyeci olarak bir başkasının yanında çalıştı. Patronunun 2016 yılında vefat etmesiyle işi devralarak Pazar'da demircilik geleneğini sürdüren son usta oldu.
Makine Mühendislerine Ders Veren 'Kömür Uzmanı'
Ali Rıza Aykanat'ın mesleki bilgisi, sadece pratik tecrübeyle sınırlı değildi. Askerlik döneminde Makine ve Maden Mühendisliği Odası'ndan belge alarak teorik bilgisini de kanıtladı. Kendini "Kömür Uzmanı" olarak tanımlayan Aykanat, zaman zaman genç makine ve elektrik mühendislerine kurslar verdiğini anlatıyor.
Aykanat, "Mühendislere ders verirken beni önce dinlemediler, daha sonra doğru olduğunu görünce 'Hocam' demeye başladılar," diyerek bilgi ve tecrübenin önemini vurguluyor. Ancak, "Cahil insandan bezdim ama bu kadar yorucu işlerimden bezmedim," sözleri, mesleki zorluklara direnen ancak anlayışsızlığa kırılan bir ustanın hikayesini gözler önüne seriyor.
Rize Tarımına Yön Veren Usta
Aykanat'ın dükkânı, sadece demir işlerinin yapıldığı bir yer değildi; aynı zamanda Rize yöresine ait tarım aletlerinin tamiratının ve yenisinin yapıldığı hayati bir merkezdi. "Rize vilayetine ait tarım aletleriyle diğer bölgeler bir değildir," diyerek yöresel tarımın ihtiyaçlarına ne kadar hakim olduğunu belirtiyor.
1975 yılında ancak sığabileceği kadar küçük bir dükkânda çalışmaya başlayan usta, mesleğine olan tutkusu nedeniyle dört çocuk sahibi olabildi (üçü üniversite, biri lise mezunu).
İşyeri Yıkıldı, Meslek Sona Erdi
Aykanat'ın demircilik serüveni, 10 Kasım 2025 tarihinde beklenmedik bir şekilde son buldu. Pazarspor Tesisleri'nde bulunan işyerinin yıkılmasıyla birlikte demirci dükkânı da ortadan kalktı.
Aykanat, işyerinin yıkılmasıyla birlikte ağır makinelerini satmak zorunda kaldığını ve mesleği bırakmak durumunda kaldığını belirterek büyük bir hayal kırıklığı yaşıyor: "Yer olsa biraz daha devam ederdim. Bana diyorlar ki 'yer bul da devam et'. Ben nerede yer bulayım? Siz bulamıyorsunuz da diyorum."
Aykanat'ın bu feryadı, sadece kendi işinin bitişi değil, Pazar ilçesinde demircilik kültürünün tamamen yok oluşu anlamına geliyor.
"Pazarda demir cilik bitti, kıyamete kadar da olmaz. Pazar ilçesi bundan sonra başka ilçeye gidecek, onlar da mağdur olacak" sözleriyle hem mesleğin hem de yerel zanaatın geleceğine dair umutsuzluğunu dile getirdi. Dedesi 88, babası 67 yaşında vefat eden 73 yaşındaki Ali Rıza Aykanat, ömrünü verdiği mesleğin sessizce yok oluşuna tanıklık ederken, Pazar'daki bu köklü zanaatın son temsilcisi olarak tarihe karıştı.
