ÇAYIMIZIN GELECEĞİ...

ÇAYIMIZIN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

Değerli Kaçkar53 okurları bu yazımdan itibaren bölgemizin olmazsa olmazı sanayisini, tarımını ve çay tarımının dününü, bugününü ve geleceğini ele alan yazı dizisine başlayacağım.

                Bu yazı dizimin ilkinde ülkemizdeki çay tarımının mevcut durumunu irdeleyelim. Çay insanlık tarihinde beş bin yıllık geçmişe sahip tarımsal bir ürün, ülkemizde Osmanlıdan itibaren 400 yıldan beri tanınmakta iken tarımsal olarak üretilmesi 70 yıldan bu yana yapılmaktadır.

                Ülkemizde çay tarımı genç, Türkiye Cumhuriyetinin 15.04.1924 tarihli ve 84 sayılı yasa ile 16.6.1929 tarihli ve 1528 sayılı yasa, devamında 3116 sayılı yasa ve en son olarak 27.03.1940 tarihli 3788 sayılı yasa ile arazisi yetersiz olan ailelere çaylık yapmaları halinde beş dekarlık hazine arazilerinin verilmesi kararlaştırılmıştır.

                1923-1950 yılına kadarki gelişme sürecinin önderleri Ali Rıza Erten- Zihni Derin, Asım Zihnioğlu gibi ziraat mühendisi bürokratlar ile bunlara destek veren kanun ve kararları çıkartan Cumhuriyet hükümetleridir.

                Bugün 70 yıllık mazisi olan çayımız 76,000 hektar alan ve 1,2 milyon ton yaş çay ve 240 bin ton kuru çay üretimi ile 240 bin üreticiyi ilgilendiren bölgenin olmazsa olmazı haline gelen bir sektör olmuştur.

                Ülkemiz dünyadaki çay üretici ülkeler arasında tarım alanı bakımından yedinci, kuru çay üretiminde dördüncü, kişi başı tüketimde de dördüncü sırada yer almaktayız. Ancak kuru çay üretiminde dünya dördüncüsü olan ülkemiz ihracatta sonuncu sırada yer almaktadır. Başka bir deyişle kuru çay üretiminin %40’ı üretildiği ülkelerde %60’ı ise diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Ülkemizin %60’ı ihraç edilen çayda yerini alamaması dikkate değer bir konudur.

                Cumhuriyetin ilk yıllarında sadece Çay-kur tarafından alınan ve üretilen çayda Çaykur tekel oluşturmuştur.

Nasılsa iç tüketime yeterli üretim yapıyoruz düşüncesiyle kuru çayda kaliteye önem verilmemiş, sadece çay bir ticari meta olarak görülmüştür.

 Günümüzde özel sektörün de devreye girmesi globalleşen dünyada market raflarında dünya çaylarının yerini alması ülke içinde kuru çay stoklarının artmasına neden olmuştur.

 Ancak kalite ve ihracata yönelik halen bir plan ve proje bulunmamaktadır.

                Bugün her yıl ortalama 40 bin ton selüloz yani çay çöpü işleyen fabrikaların kaliteli çay üretebilecekleri hayal dışıdır. Rize’nin her dönem başbakan çıkartması çayımızın geleceği ile ilgili politika üretilmesini engellemiş, belki de günü kurtarma ile geçiştirilmiş ve yerel politikacıların müdahale aracı haline gelmiştir.

                Ancak gelmiş olduğumuz durum pekte iç açıcı değildir. Yeni bir hamle, yeni tedbirler alınmalıdır. Yoksa çayımız tarımsal bir geçim ürünü olmaktan çıkacak ve artık bardaklarımızı da yabancı çaylar dolduracaktır. O halde üretici, tüketici ve bilim adamları bir araya gelerek gelecekteki çayımız ne olacak sorusuna cevap aramaya çalışalım.