Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan, 2025 yaş çay sezonunu değerlendirerek iklim değişikliğinden yanlış hasat yöntemlerine kadar bir dizi sorunun sektörü derinden etkilediğini açıkladı. Yıl sonunda rekoltenin %20 düşüşle 1.3 milyon ton seviyesine inmesi bekleniyor.
RİZE - Rize Ticaret Borsası (RTB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Erdoğan, 2025 yaş çay sezonunun verim ve kalitede ciddi kayıplarla tamamlanmak üzere olduğunu duyurdu. Erdoğan, bu düşüşün temel nedenlerini iklim koşulları, yanlış makineli hasat uygulamaları ve sektördeki finansal daralma olarak sıraladı.
Rekoltede %20 Düşüş: İklim Değişikliği Verimi Vurdu
Başkan Erdoğan'ın verdiği bilgilere göre, 2024 yılına kıyasla 2025 yılı yaş çay rekoltesinde yaklaşık %20 oranında bir düşüş meydana geldi. Toplam rekoltenin tahmini olarak 1.310 - 1.320.000.000 kg civarında olması bekleniyor.
Bu düşüşün en önemli nedenlerinden biri olarak iklim değişikliği gösterildi. Erdoğan, özellikle ikinci sürgün dönemindeki mevsim normallerinin altındaki hava sıcaklıklarının çay bitkisinin filizlenmesini yavaşlattığını ve yaprak gelişimini engellediğini belirtti:
"Çay bitkisi sıcaklık ve nem dengesine çok hassas. Düşük sıcaklıklar nedeniyle birçok bahçede yeterli yaprak gelişimi sağlanamadı. İklim değişikliği artık çay tarımımızın geleceğini tehdit eden en önemli risklerden biri haline gelmiştir."
Kalite Krizi: Yanlış Makineli Hasat Uyarısı
İşçilik maliyetlerindeki artışla yaygınlaşan makineli hasat uygulamaları, rekolte düşüşünün yanı sıra kalite kaybına da neden oldu. Erdoğan, yanlış tekniklerle yapılan makineli kesimlerin çayın kalitesini düşürdüğünü vurguladı:
Makine ile yapılan yanlış dip kesimleri, çay filizlerinin sağlıklı gelişmesini engelliyor. İnce ve körpe yaprak yerine sert ve lifli yapılar çoğalıyor. Bu da elde edilen kuru çayın kalite parametrelerini net bir şekilde düşürmektedir."
Başkan, kaliteli çay üretimi için budama ve toprak yönetiminin acilen yeniden düzenlenmesi gerektiğini de ekledi. Budama sonrası dalların bahçeden çıkarılması ve toprağın mutlaka çapalanarak havalandırılması şartının yerine getirilmediğine dikkat çekti.
Ekonomik Daralma Fabrikaları Vurdu: Kapasite %30 Azaldı
Sektörün karşı karşıya kaldığı bir diğer büyük sorun ise finansal daralma oldu. Ekonomik sıkıntılar ve finansmana erişim zorluğu nedeniyle özel sektör çay fabrikalarının %30'a varan oranda kapasite düşürdüğünü veya kapanmak zorunda kaldığını belirten Erdoğan, bu durumun zincirleme etki yarattığını ifade etti:
"Fabrikaların kapasite düşürmesi, üreticilerin ellerindeki yaş çayı satmalarında ciddi sorunlar yaratıyor. Üretici ürününü satmakta zorlanıyor, fabrikalar işleyemiyor, sektörün dengesi bozuluyor. Bu tablo, çay tarımında sürdürülebilirliği tehdit etmektedir."
Başkan Erdoğan, açıklamasını şu önemli çağrıyla tamamladı: "Önümüzdeki yıllarda daha büyük kayıplar yaşamamak için iklim değişikliğine karşı önlemler alınmalı, makineli tarım doğru yöntemlerle uygulanmalı, budama ve toprak yönetimi yeniden düzenlenmeli ve çay fabrikalarının finansal açıdan güçlendirilmesi sağlanmalıdır."
