Birçok kişinin tanıma fırsatını yakalayamadığı özel bir insandı İhsan Topaloğlu.
Kaşla göz arasında özellikle ilçemizle alakalı birçok kitap yayımladı. Kıymeti bilinmeden, eserleri gereken değeri görmeden, genç yaşında ansızın bu dünyadan göçüp gitti. Arkasında bıraktığı eserleri ve çalışmaları adının sonsuza dek yaşamasını sağlayacak. Rize Araştırmaları Vakfı’nın Dergah Yayınları’ndan çıkardığı Rize Defteri adlı yıllık derginin ikinci sayısına kendisi ile alakalı kısa bir vefayat yazısı hazırladım. Onu unutmamak ve yad etmek için bir kez daha kim olduğunu, Rize kültür inşaatına ne tür tuğlalar koyduğunu anlatalım ve tarihe bir kez daha not düşelim.
İhsan Topaloğlu, 1 Ocak 1966 günü Pazar’ın Suçatı (Apso) köyünde dünyaya geldi. 1976 yılında Suçatı İlkokulu’ndan başarı ile mezun oldu. Ortaokulu ise komşu köydeki Yücehisar Ortaokulu’nda tamamladı. Daha sonra Pazar Lisesi’nin 1982 yılı mezunları arasında yer aldı. Liseden mezun olduktan sonra çalışmak üzere Ankara Keçiören’de bulunan büyük ağabeyinin yanına gitti ve 1983-1985 yıllarında gazete dağıtıcılığı yaptı. Bu yıllarda gazeteciliğe ilgi duydu ve yazı yazmaya başladı. Kısa bir zaman içerisinde dağıtımını yaptığı gazetede yazıları yayımlanmaya başladı. Daha sonra birçok gazetede yazıları yayımlandı. 1986 yılında çalışma hayatına ara verip Malazgirt’te 108.Topçu Alayı’nda muharebe çavuşu olarak vatani görevini tamamladı.
1990 yılında İstanbul’da özel bir firmada çalışmaya ve bu yıllarda memleketinin tarihi ve kültürüne ilgi duyup araştırma yapmaya başladı. Rize’nin kültürel sorunlarını Rize Kaçkar Gazetesi’nde yazdı ve bu alanda ciddi bir boşluğu doldurdu. Diğer taraftan memleketine duyduğu hasreti şiire döktü. 1993 yılında basında çıkan tüm yazı ve şiirlerini “Makaleler ve Şiirler” adlı kitapta toplayarak yayımladı. İstanbul’da yaşadığı yıllarda yöre tarihi ve kültürü üzerine ilgisi arttı. Bunun üzerine İstanbul’da bulunan Osmanlı Arşivleri’nde ve kütüphanelerde Rize üzerine araştırmalar yapmaya koyuldu. 1997 yılına kadar, Rize ile ilgili yayımlanmış bütün yazılı materyali topladı ve belirli bir bilgi birikimine sahip hale geldi. Rize tarihinin en sağlıklı Rize’de araştırılabileceğini ve yaşayan canlı kaynaklara memlekette ulaşılabileceğini anlayınca 1997 tarihinde çalıştığı kurumun Trabzon şubesine gönüllü olarak tayin oldu. Trabzon’a gelince memleketi üzerine yaptığı araştırmaları genişletti. Kısa sürede araştırmacı-yazar kimselerle tanıştı ve aynı yıl “Karadeniz Yazarlar Birliği”nin asıl üyesi oldu. 1998 yılında Trabzon Kardelen Bölge Gazetesi’nin temsilciliği görevini üstlendi. Aynı zamanda merkezi Rize’de bulunan Topaloğulları Kültür, Dayanışma ve Çevre Koruma Derneği’nce çıkarılan Topaloğulları Dergisi’nin yayın kurlunda yer aldı.
Araştırmalarında arşiv belgelerinden ziyade sözlü kaynaklara ağırlık verdi ve birçok yaşlı ile sohbet ederek hikâyelerini kayıt altına aldı. Bu tip anılar içerisinde I.Dünya Savaşı yıllarını anlatan anılar çoğunlukta idi ve nihayet aynı yıl “Rus İşgalinde Rize” adlı ilk tarih kitabını yayımladı. Vefatına dek Trabzon’da kaldığı sürece hafta sonları memleketine gelerek araştırmalarına devam etti. İlerleyen yıllarda Rize tarihi ve folkloru üzerine birkaç kitabı daha yayınlandı. 2010 yılında yayım aşamasına getirdiği “Rize/Pazar (Athena) Tarihi” adlı tarih kitabının basımını göremeden geçirdiği ani rahatsızlık sonucu 20 gün komada kaldı ve sonunda 24 Temmuz 2010 günü vefat etti. Vefatı kamuoyunda büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Naaşı köyündeki aile mezarlığına defnedildi. Topaloğlu, Trabzon’un Maçka ilçesi Kırankaş (Verena) köyünden Meyrem ile evli olup, İrem ve Burak adlı iki çocuk sahibi idi. Ölümü esnasında henüz matbaada bulunan “Rize/Pazar (Athena) Tarihi” adlı kitabı, Pazar Belediyesi’nin desteği ile vefatından iki yıl sonra yani 2012’de yayımlandı.
Eserleri:
Makaleler ve Şiirler, İstanbul 1993
Rus İşgalinde Rize, Karadeniz Yazarlar Birliği Yayınları, Trabzon 1997
Bölge Tarihinde Rize, Topaloğulları Kültür Dayanışma ve Çevre Koruma Derneği Yayınları, Trabzon 1998
Rize’nin Kurtuluşu, Trabzon Haber Gazetesi Yayınları, Trabzon 2003
Rize’den Yetişen Tulum Sanatçıları, Trabzon Haber Gazetesi Yayınları, Rize 2004
Rize Folklorunda Tulum, Horon ve Düğünler, Rize 2005
Rize’de Eski Köy Düğünleri, Rize 2006
Bir Köy Monografisi: Rize-Pazar Suçatı (Apso) Köyü, Trabzon 2008
Rize/Pazar (Athena) Tarihi, Sonhaber Yayınları, Trabzon 2012
