KURBAN İBADETİ -2-
İbadeti normal davranışlardan ayıran şey şartlarına uygun yapılmasıdır. Hayvan kesmenin kurban sevabı kazandırması için belli şartların yerine gelmesi gerekir. Bu şartlar kurbanın tanımında mevcuttur.
Kurban: Kurban bayram günlerinde belirli şartları taşıyan hayvanı, ibadet maksadıyla (Allah rızasını kazanma niyetiyle) usulüne uygun bir şekilde boğazlamaktır.
Kurban kesmek kimlere VACİP’tir?
1-Müslüman olmak: İslam Dini’nin bir ibadet şekli olan kurban kesmek öncelikle müslüman olmayı gerektirir. İman olmadan ibadet geçerli olmaz. Kurban bayram günlerinin birinde müslüman olan kimse diğer şartları da taşıyorsa kurban kesmelidir.
2-Akıllı ve buluğ çağına ermek: Akıl, İslam’ın sorumluluk için aradığı bir özelliktir. Akıl yönünden eksik olanlar ibadetle yükümlü değildirler.
Ebu Hanife ve İmam Yusuf’a göre ergenlik çağına ulaşmamış çocuk zengin ise, akıl yönünden tam olmayan kişinin maddi imkânı yerinde ise kanuni temsilcileri tarafından kurbanları kesilir.
İmam Muhammed ve Şafii Mezhebine göre ise akıl ve buluğ şarttır. Bu yüzden çocukların ve akıl hastalarının mallarından kurban kesilmesi gerekmez. Fetvaya esas alınan görüş de budur. Ehliyetsiz ve eksik ehliyetli kimselerin mal varlığının korunması ve gerekli tedbirler alınarak onlara daha güvenli bir gelecek hazırlanması açısından isabetli bir görüştürt.
Kurban günlerinde ergenlik çağına gelen kimse, zengin ise kurban kesmek kendisine vacip olur. Bu konuda âlimlerin icma’ı vardır.
Not: Akıl melekeleri yerinde olmayan kimseler veya ergenlik çağına ulaşmamış çocuklar ilerde mağdur duruma düşmeyeceklerse, fakirlerin kurban etinden faydalanmasını sağlamak için kanuni temsilcilerinin onlar adına kurban kesmesi güzel bir davranış olur.(1)
3-Hür olmak:Hapis ve benzeri yerde hürriyeti elinden alınmış olan kimseye kurban vacip değildir. Ancak kurban günlerinin tamamında hür olmak şart değildir. İlk günlerinde hür olmayan kimse, henüz vakit çıkmadan hürriyetine kavuşursa, kurban kendisine vacip olur. Tabii diğer şartlar da kendisinde mevcutsa...
4-Mukim olmak yani yolcu olmamak: Yolcu olmak dinen Seferi olmak demektir. Bir kimse bulunduğu yerin sınırlarından itibaren 90 km. bir mesafeye 15 günden az kalmak şartıyla yolculuğa çıkarsa hem yolda hem de gittiği yerde seferi sayılır. Hanefi mezhebine göre bu kimseye kurban vacip olmaz. Ancak nafile olarak kesebilir.
Günümüzde yolculuk imkân ve şartları büyük ölçüde değişmiştir. Yolcu hükmünde olan bir kimsenin tek başına veya yolcu olmayan kimselerle kurban kesmesine bir engel yoktur. Bayram tatilini fırsat bilerek yurt içi veya yurt dışı geziye çıkan, yazlığa giden, memleketine ana-ata ocağına giden kimsenin durumu farklıdır. Her ne kadar yolcuya kurban vacip olmasa da kurban ibadetinin fakirleri ilgilendiren yönü bulunduğundan ya vekâleten kestirmeli ya da bulunduğu yerde kurbanını kesmelidir.(2)
Seferilikte şuna itibar edilir: Bir kimse Kurban kesmek kendisine vacip olduğu halde bayramın birinci günü mukim iken yolculuğa çıksa veya bayramın son günü yolculuktan dönse kurban kesmesi gerekir.
Seferi iken kurban kesen bir kimse bayram günlerinde memleketinden dönerse bir daha kurban kesmesine gerek yoktur.(3)
5-Zengin olmak:Hanefi mezhebine göre kurban kesmeyi vacip kılan zenginliğin ölçüsü, zekâtta ve fıtır sadakasında aranan zenginlik ölçüsüyle aynı olup kişinin borçları ve asli ihtiyaçları dışında 81 gram altına, ya da buna denk paraya veya mala sahip olmasıdır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur: Kurbanda zekâtta olduğu gibi nisap miktarı malın üzerinden bir kameri yıl geçme şartı yoktur. Kişi bayram günlerinde 81 gr. Altın ya da değerinde para veya mala sahip olursa kurban kesmesi gerekir.
SONUÇ: Kurban kesmek bir ibadettir. Bu ibadetin kişisel, ailevi ve toplumsal boyutları mevcuttur. “Müftü sana fetva verse de sen kalbine danış” sözü gereği, kişi eğer çok dara düşmeyecekse kurbanını kesmelidir.
Manevi bir huzur için, çoluk çocuğuna kurban ibadetinin huzurunu tattırmak, başkalarından gelecek eti bekleyen değil başkalarına veren el olmak ve bunun psikolojik kazanımlarını yaşamak için kurban kesmek yerinde olacaktır.
İleride başına bir sıkıntı geldiği zaman “Bak kurban kesmedik başımıza neler geldi?” evhamından da kurtulmak için, çok zora düşmeyecek kişinin kurban kesmesi ve bu ibadeti ifa etmenin manevi hazzını doya doya tatması güzeldir.
--------------------------------
1-İsam, İlmihal: 2/4
2-İsam, İlmihal: 2/4
