KURBAN FETVALARI
Hangi hayvanlardan kurban kesilir?
Dinen kurban kesilmesi kabul edilen hayvanlar, koyun, keçi, sığır, manda ve devedir.
Bu hayvanların yaşları ne olmalıdır?
Koyun ve keçi cinsinden hayvanlar bir yaşını doldurduktan sonra kurban olarak kesilebilir. Sığır ve manda cinsinden hayvanlar iki yaşını, deve ise beş yaşını tamamladıktan sonra kesilebilir. Bu yaş sınırını geçtiği halde süt dişlerini değiştirmeyen hayvanlar da kurban kesilebilir.
İstisnası var mıdır?
Evet, koyun semizlik ve gösteriş olarak bir yaşındakilerle aynı olması halinde altı ayını tamamladıktan sonra kurban olabilir.
Yaş hesaplamada hangi takvime itibar edilir?
İbadetler kameri takvime göredir. Kameri takvimde 1 yıl 354 gündür. Yaş hesaplaması da buna göre yapılır.
Yaş mı önemli yoksa iki ön dişin çıkması mı? Ölçü nedir?
Buna göre iki yaşını bitirdikleri kesin olarak bilinen sığır cinsi büyükbaş hayvanların kapak atmamaları, (ön dişlerinin çıkmamış olması) bu hayvanların kurban olmalarına engel olmaz.
Yine kapak attığı halde (ön dişleri çıktığı halde) henüz iki kameri yaşını doldurmamış olan büyükbaş hayvanlar kurban olarak kesilemezler.
Ancak doğumu kesin olarak bilinmeyen sığır cinsi büyükbaş hayvanlar için kapak atma denilen iki ön dişin çıkması, o hayvanın kurban edilebilmesi için bir ölçü olarak kabul edilebilir.
Hangi kusurlar kurban olmaya engeldir?
Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder.
Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz.
Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, kurban edilmesine mani teşkil etmez.
Hangi hayvanlar kaç ortak kesilebilir?
Koyun veya keçinin bir kişi tarafından; sığır, manda ve devenin ise, yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban olarak kesilebileceği Hz. Peygamber'in hadisleri ve uygulamaları ile sabittir. Ortak olarak kurban edilebilen hayvanlar tek veya çift hisse olarak kesilebilirler.
Kuyruğu kesik hayvandan kurban olur mu?
Koyunun daha semiz ve lezzetli olması maksadıyla doğduğunda kuyruğunun kısmen veya tamamen kesilmesi kurban olmaya engel değildir.
Ancak bir kaza ile değerini azaltacak şekilde kuyruğunun tamamı veya yarısından çoğu kopan hayvanın kurban edilmesi caiz değildir.
Kısırlaştırılmış hayvan kurban olur mu?
Çeşitli amaçlarla kısırlaştırılmış veya burularak hadım hale getirilmiş hayvanlar kurban olarak kesilebilir. Herhangi bir eksiklik oluşturmaz.
Kurban ne zaman kesilir?
Hanefi mezhebine göre bayramın birinci günü bayram namazının kılınmasıyla başlar ve üçüncü gün akşamına kadar devam eder. Aydınlatma problemi yoksa gece de kesilebilir. Şafiiler dördüncü günün akşamına kadar kesilmesine cevaz vermişlerdir.
Kurban keserken abdestli olmak şart mıdır?
Kurban kesen kişinin abdestli olması şart olmamakla birlikte, kurban bir ibadet olduğu için kesenin abdestli olması daha faziletlidir.
Kadın kurban kesebilir mi?
Hayvan kesiminde, gerekli yeterlilik ve şartları taşıyan kişi kadın olsun, erkek olsun kurban kesebilir.
Bir kimsenin oğlunun veya başka birisinin bağışladığı para ile kurban alıp kesmesi durumunda bu kurban sayılır mı?
Oğlu veya başkası tarafından kendisine bağış yapılan kimse bu paranın sahibidir. Bağışlanan bu parayı dilediği gibi harcayabilir. İster başka ihtiyaçları için sarf eder, isterse kurbanlık alıp kesebilir. Bu kesilen hayvan kurbandır.
Kurbanlık olarak satın alınan hayvana, daha sonra başkaları ortak edilebilir mi?
Büyükbaş hayvanlar bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebilir. Böyle bir hayvan, yedi kişiye kadar ortak olarak satın alınabileceği gibi, alındıktan sonra veya elde bulunan büyükbaş hayvana yedi kişiyi geçmemek kaydıyla başkaları da ortak edilebilir. Bunun için ya bütün ortakların razı olması gerekir.
Gebe hayvanın kurban edilmesi caiz midir?
Karnında yavrusu bulunan hayvanların kurban olarak da etlik olarak da kesilmesi uygun değildir. Ancak kesilmesi durumunda da kurban ibadeti yerine gelmiş olur.
Kurban edilmek üzere belirlenen gebe bir hayvan kurban edilmeden yavrulayacak olursa, o da annesiyle birlikte kesilir, fakat sahibi etini yemez, yoksullara verir. Yerse kıymetini sadaka olarak vermelidir. Kesilmezse yavrunun kendisi ya da değeri fakirlere sadaka olarak verilir.
Memeleri kusurlu olan hayvan kurban edilebilir mi?
Hayvandan beklenen bir menfaati tümüyle yok eden veya hayvanın güzelliğini ortadan kaldıran kusurlar, onun kurban olmasına engeldir. Buna göre ister doğuştan olsun ister sonradan memelerinin yarısı olmayan hayvan kurban olmaz.
Kurban kesen kasaba ücret vermek caiz midir? Kurban etinin bir kısmı kesim ücreti olarak verilebilir mi?
Hayvanın kesim ameliyesi ibadet değildir. Bu yüzden kurban kesen kasabın ücret alması caizdir. Ancak kurban etinden kesim işini yapan kişinin ücreti verilemez. Çünkü verildiği takdirde, kurban ibadetini yerine getirmek için gerekli maddi külfetin bir kısmı bizzat ibadetin kendisi üzerinden karşılanmış olur.
Hz. Ali’nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Rasûlüllah (s.a.s.), develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını yoksullara paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve‟kasap ücretini biz kendimiz veririz‟ buyurdu.”
Kurbanlık ayvanı kesmek yerine, canlı olarak veya bedelini yoksula vermekle, kurban ibadeti yerine getirilmiş olur mu?
Kurbanın rüknü, kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini, kurban kesme günlerinde kesmektir. Bu itibarla, kurban kesmek yerine, kurban bedelinin veya kurbanlık hayvanın (kesilmeden) yoksula yahut bir hayır kurumuna bağışlamakla, kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz.
Kurbanlık hayvanın canlı olarak tartılıp kilogram fiyatı üzerinden anlaşarak veya kesildikten sonra eti tartılarak fiyatının belirlenmesi ile satın almak caiz midir?
Tane hesabı ile satın alınan hayvanın kurban edilmesi caiz olduğu gibi; alıcı ve satıcı arasında, sonunda anlaşmazlık çıkmamak şartı ile bedeli kesildikten sonra, etinin beher kilosu için, taraflarca önceden belirlenen fiyattan ödenmek üzere satın alınan hayvanın kurban olarak kesilmesi; yine, canlı olarak tartılıp beher kilosu için takdir edilen bedel karşılığında satın alınan hayvanın kurban edilmesi de caizdir.
Burada esas olan kilogram fiyatının önceden belirlenmiş ve taraflarca kabul edilmiş olmasıdır.
Kurbanla ilgili akla gelebilecek diğer sorulara cevaplar gelecek yazıda ele alınacaktır. Cevaplar öncelikle Diyanet İşleri Başkanlığı ve Fetva konusunda otorite sayılan mercilerden derlenmiştir. Selamlar…
