Ali Akyıldız
PAZAR-Rize-Pazar’da Pilita (Kuzine) ve Soba İmalatı yapan esnaflar çok dertli. Köylerden şehirlere göç, Şehirlerde kullanılan Doğal Gaz ve Kalorifer geleneksel bir kültürümüz olan Sobacılığın sonunu getiriyor.
Rize’de sayıları neredeyse bitmek üzere olan soba imalatçılarından olan 40 yıllık Pilita (Kuzine) ve Soba satıcısı 60 yaşındaki Mahmut Telatar, mesleği yaşatmak için çabalıyoruz. 'Bu mesleği öğretecek insanlar arıyoruz' diyen Telatar, kuzine sobalarının diğer sobaların aksine çok fonksiyonlu olarak kullanılabildiğini söyledi.
Köylerde GÖÇ bizim mesleğin sonu getirdiğini “ifade eden Telatar “İnsanları yetiştirmeye çalışıyoruz. Bir şeyler öğretmek istiyoruz ama kaçıyorlar. Eskiden 3-4 günde bir gelirler 'usta, çırak lazım mı?' derlerdi. Ama şimdi mumla arıyoruz. Bu sanat olayı bitmek üzere bu gidişle Sobacı bulunmayacak. Bu işi öğreteceğim birini bulamıyorum. Buraya gelenin Meslek öğrenme aşkı olması gerekiyor “dedi.
Artık nostalji olarak kullanılıyor. Yayla evlerinde daha çok tercih edildiğini” söyleyen ve Yaklaşık 50 yıldan beri dededen kalma sobacılık ve Kuzinecilik mesleğini sürdüren Cemil ODABAŞ ‘Sobacılık sektörü bitme noktasına gelmiştir. Ancak köylerimizde yaşayan, yazın yaylalarımızda bulunanlarla dar gelirli vatandaşlarımıza satış yapabiliyoruz. Onun dışında satışımız olmamaktadır’’ Dedi.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nde önceleri hemen hemen her evde bulunan kuzine sobaları, bugün çok fonksiyonlu kullanımı nedeniyle sadece köy ve yayla evlerinde kullanılıyor.
Dededen kalma mesleği torunu olarak devam ettirmeye çalışan Yüksel Kalça ise Şu anda soba fiyatlarının da makul seviyede olduğunu ifade eden, Kalça; ‘’İşlerimiz geçen senelere rağmen uzun zamandan beri durgun. Soba fiyatlarımız geçen sene olduğu gibi bu yılda aynı fiyatta olmasına rağmen alıcı bulamıyoruz. Zaman içinde Vergimizi, sigorta primlerimizi ödeyemez duruma geliyoruz. Kış ayında ve birde bölgemizde iş sezonu başlayınca gurbetten gelenlere az da olsa satışımız oluyor, Kış hazırlıkları olmazsa iş yapacağımız yok. Bugünler de piyasada kıpırdama yok” dedi.
Vatandaşlar “köylerde daha ekonomik olduğundan tercih ediyoruz. Çok az sayıda kalan hayvanlarımıza yiyecekleri de Pilita üzerinde yapıp, Ev ekmeği ve yemek yapımında kullanıyoruz” dediler.
