“Ey iman edenler! Mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah’ı anmaktan alıkoymasın! (Allah’ı sizin gündeminizden düşürmesin!) Kim bunu yaparsa, işte onlar kaybedenlerin ta kendileridir.” (Münafıkun suresi: 63/9)
Dünyaya ait işleriniz, malınız mülkünüz, ticaretiniz, makam ve mevkiiniz, evlatlarınız eğer sizi Allah’ı anmaktan, namazdan, cuma namazından ve diğer ibadetlerden alıkoyuyorsa kaybedenlerden olmanız kaçınılmazdır.
Size, ahireti kazanma adına araç, imtihan, nimet olarak verilen şeyleri amaç haline getirip Rabbinize kulluğu unutursanız, ibadetlere kayıtsız kalırsanız, ibadetleri umursamazsanız kaybedenlerin ta kendisi olursunuz.
“Ey İman edenler! Cuma günü namaza çağrıldığınızda, alışverişi keserek Allah’ın zikrine (Allah’ın öğüdüne) koşun! Eğer bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır.” (Cuma suresi:62/9)
1-Kur’an-ı Kerimdeki 114 Sureden birinin “Cuma suresi” olması Cuma günü ve Cuma namazının İslâm’da ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Cuma günü Hz. Peygamber (sav)’in ifadesiyle “Üzerine güneşin doğduğu en hayırlı gündür” (Müslim, Cuma, 18)
2-Cuma günü müminlerin haftalık bayram günleridir. Bu sebeple iman eden gönüller Perşembe gününden hazırlıklarını yapmakta, Cuma gününe ve namazına özel önem vermektedirler. Hz. Peygamber (sav): “Ergen olan her kişinin Cuma günü gusletmesi, ağız ve diş temizliği yapması ve yeteri kadar güzel koku sürünmesi gereklidir” buyurmuştur. (Müslim, Cuma, 7)
3-Cuma namazı Hz. Peygamber (sav) döneminden günümüze kadar tüm Müslümanlar tarafından kılınmış ve bunun farz olduğu konusunda bir ihtilafa düşülmemiştir. Hz. Peygamber (sav): “Cuma namazına gitmek, ergenlik çağına ulaşmış her Müslüman’a farzdır. Ancak dört grup insana; köle, kadın, çocuk ve hastaya farz değildir.” (Ebu Davud) buyurmaktadır. Seferi olana da farz değildir, kılarsa geçerli olur.
Yine “Birtakım kimseler ya Cuma namazını terk etmekten vazgeçerler ya da Allah onların kalplerini mühürler ve artık onlar gafillerden olurlar.” (Nesei), “Kim önemsiz görerek ve ehemmiyet vermeyerek üç Cuma namazını terk ederse Allah o kimsenin kalbini mühürler” (Tirmizi) hadisleri Cuma namazının önemine işaret etmektedir.
4-Cuma namazı günahların affına vesiledir. Hz. Peygamber (sav): “Beş vakit namaz ve Cuma namazı diğer Cuma namazına kadar büyük günahları işlemediğin sürece aralarında işlenen (küçük) günahlara kefarettir.”(Müslim) buyurmaktadır.
5-Cuma gününde duaların geri çevrilmediği bir zaman vardır. Hz. Peygamber (sav): “Cuma gününde bir saat vardır ki Müslüman, bu saate isabet ederek hayırlı bir şey isterse Allah ona istediğini verir.” (Müslim) buyurmaktadır.
6-Cuma ile ilgili ayette: “Cuma günü namaza çağrıldığınızda, Allah’ın zikrine koşun!” ifadesi önemlidir. (KOŞUN!) ifadesi camiye koşar adımlarla gitmeyi değil, Cuma namazına, hutbeye önem ve özen göstermeyi ifade etmektedir. İbadeti savsaklamamayı, imkânı olanların erkenden hareket etmesi gereğini ifade eder. O günün Cuma günü olduğu bilinci içinde olmayı gerektirir. Cemaate yetişmek için koşan kimselere hz. Peygamber (sav): “Hayır, böyle yapmayın, namaza sükûnet içinde gelin, cemaate katılın ve yetişemediğiniz kısmı tamamlayın!” buyurdu.(Buharı, Müslim)
7-“Allah’ın zikrine (Allah’ın öğüdüne) koşun!” dan maksat çoğu âlimlere göre Hutbe ve iki rekât Cumanın farzı olduğu ifade edilmiştir. Hz. Peygamber (sav): “Melekler, her Cuma, namaza gelen kimselerin isimlerini kaydederler ve imam minbere (Hutbe) çıktığında defterlerini kapatıp, hutbeyi dinlemeye başlarlar.” Buyurmuştur. (Buharı, Müslim)
Bu sebepledir ki Müslüman Hutbeyi namazdaymış titizliğiyle dinlemelidir. “ Bir kimse hutbe okunurken konuşmak şöyle dursun konuşan kimseye “sus” derse, cumanın sevabını kaybeder.” (Ebu Davud)
8-“Alışverişi bırakın!” ifadesi bundan maksat meşru mazeretlerin dışındaki her şeydir. Dolayısıyla iç ezan okunduktan sonra kendilerine Cuma namazı farz olanların başka işlerle uğraşması ve alışverişte bulunması Hanefilere göre Tahrimen mekruh (Harama yakın mekruh), çoğunluğu oluşturan Cumhur’a göre ise Haram’dır.
“Namazı kıldıktan sonra artık yeryüzüne dağılın ve Allah’ın lütfünden nasibinizi arayın! Ama Allah’ı hiç hatırdan çıkarmayın ki, ebedi mutluluğa ulaşabilesiniz!” (Cuma suresi:62/10)
9-İslâm’ın ibadet anlayışı işte budur. İbadete gereken önem ve özen gösterildikten sonra tembel tembel oturmak, yan gelip yatmak yok. Cuma namazını kıldıktan sonra yeryüzüne dağılıp helâl lokma peşinde koşulmalıdır.
“Allah’ı çok zikredin!” ifadesi, (O’nu hiç hatırdan çıkarmayın!) anlamına gelmektedir. “Müslümanlığı sadece camiye hasredip camiden çıktıktan sonra başka sıfatlara bürünmeyin! Camide sizi gören Allah (cc), cami dışında da sizi görüyor. Bu bilinçle hareket edin!” demektir.
10-Hanefi mezhebinden Ebu Hanife’ye göre Cuma namazı: 4 (cumanın sünneti) 2 (cumanın farzı) ve 4 (Cumanın son sünneti) şeklinde yani (4+2+4) kılınır. Ebu Yusuf ve Muhammed b. Hasan’a göre ise (4+2+4+2) yani 4 (cumanın sünneti), 2 (cumanın farzı), 4 (cumanın son sünneti), 2 (Vaktin sünneti) şeklinde kılınması uygun bulunmuştur.
Görüldüğü gibi günümüzde kılınan 4 rekâtlık Zuhr-i Ahir namazı Hz. Peygamber ve mezhepler zamanında mevcut değildir. Daha sonraki âlimler tarafından Cuma namazı sahih olmaması ihtimaline binaen (O günün öğle namazının farzı yerine) kılınması tavsiye edilmiş bir namazdır. Bu gün zuhr-i ahir namazı yerine çoğunluk öğle namazının Farzını kaza etmektedir.
11-Kendisine Cuma namazı farz olduğu halde bir şekilde kılamayanlar o günün öğle namazını cemaat Cuma namazını kıldıktan sonra kılmalıdır. Kadınlar için cemaatin Cuma namazından çıkma şartı yoktur. Öğle ezanı okunduktan sonra öğle namazını kılabilirler.
12-Kendilerine Cuma namazı kılmak farz olmadığı halde (Kadınlar, yolcu vb) Cuma namazını camide cemaatle kılanlar o günün öğle namazını kılmış sayılırlar.
“Nice yiğitler vardır ki, onları ne bir ticaret ne de bir (başka) kazanç kapısı Allah’ı anmaktan, namaz kılmaktan, zekât vermekten alıkoyabilir; onlar kalplerin ve gözlerin dehşetle döndüğü günden korkarlar.” (Nur suresi: 24/37)
